Sloj u Zemljinoj atmosferi na visini oko 20 – 40 km iznad Zemljine površine koje čini ozon (troatomska modifikacija kisika – O3), koji upija štetno Sunčevo ultraljubičasto zračenje. Uništavanje ovog sloja (vidi ozonske rupe) vrlo je opasno jer je ultraljubičasto zračenje pogubno za žive organizme.
Neznatno, nepravilno gibanje nebeske osi pod gravitacijskim utjecajem Mjeseca i Sunca. Zbog njihovog utjecaja nebeska os ne opisuje savršenu krivulju po nebeskoj sferi (vidi precesija), već nebeski pol «titra» oko srednje putanje (krivulje) za +/- 9´´ u periodu od 18,6 godina.
